DE BETEKENIS VAN DE NAMEN

ALMENUM EN HARLINGEN

door Master Klaas (SiTU)

Over de oorsprong van de namen Almenum en Harlingen is al veel gezegd en geschreven. Volgens de officiele kronieken is de twist tussen de families Harlinga en Harns essentieel voor de latere naamgeving. Historisch is hier geen enkel bewijs voor. De veronderstelde Harlinga-state is nooit aangetroffen. Dit is ook wel logisch, want deze state op Almenum heeft nooit bestaan. Ook de stichting van de Michael-kerk in 777 is discutabel, evenals de verleende stadsrechten in het jaar 1234. Te mooi om waar te zijn.

Dit laat onverlet dat Almenum, de oudste bewoonde plek binnen de gemeente is. Veel ouder dan we denken.

De Waddenzee was in het verleden geen zee, maar land, omgeven door waterlopen. De huidige eilanden waren lopend te bereiken en Engeland was ooit op die manier te bereiken. Reden was de stand van de zeespiegel. Deze is tot wel 100 – 120 meter lager geweest. In de vroege Midddeleeuwen was het Griend, nu een vogelreservaat, een eiland, met een kerk en waarschijnlijk een klooster. Ook de huidige Waddeneilanden waren groter en dichter bevolkt.

U kunt zich voorstellen, dat de “berg van Almenum” in die tijd hoog boven het land uittorende en van veraf te zien was. M.i. verwijst Almenum naar “almen”, d.w.z. Bergweide en “heim”, thuis, verbasterd tot “um”.

De naam Harlingen is van later datum. In de kronieken treffen we de naam aan in de 11e eeuw (Deense kronieken). Van enig belang wordt Harlingen (Herlinghe) pas in de 10e eeuw, daarna ontwikkelt het zich to een bedrijvige haven, met veel contacten in het Noorden, en wordt de transito-haven voor Friesland.

Waar komt deze “explosie van activiteit” vandaan. Ik denk dat het te maken heeft met het einde van de expansie van de Noormannen, een groep verwant met de Friezen.

Na een expansie van twee eeuwen werden de Noormannen in Engeland verslagen. Sommigen handhaafden zich als plaatselijke vorst, anderen trokken zich terug.

In de laatste period van hun veroveringsdrift bestonden de Vikingen, niet meer alleen uit krijgers, maar ook uit vrouwen, bedienden en kinderen. De bedoeling was om zich permanent te vestigen. Dit gebeurde onder andere in Dublin.

Mijn stelling is, dat een terugtrekkende groep Vikingen zich onder de rook van Almenum heeft gevestigd. Ze stonden onder leiding van Harald, die deze plek zijn naam gaf: